Πέττεια – lantruculi

«Ο πόλεμος είναι πατέρας και βασιλεύς όλων» – Ηράκλητος, Β 53

Στον κόσμο των Αρχαίων Ελλήνων, ο πόλεμος και η πολιτική (ρητορική) αντιπαράθεση αποτελούσαν ιδανικά πεδία για την αρετή και την οξύνοια να αναδειχθούν ως ύψιστο αγαθό.
Ανεξαρτήτως αν ήσουν απόγονος ευπατρίδη (πλούσιου και μορφωμένου) ή γεωμόρου (αγρότη), ο αρχαίος Έλληνας είχε την ευκαιρία να ξεχωρίσει για την ικανότητα να “κερδίζει” μάχες (βίαιες ή αναίμακτες) και να ηγείται. Και σε αυτή του την προσπάθεια, η στρατηγική σκέψη αποτελούσε το πλέον πολύτιμο αγαθό.
Ως εκ τούτου, στην Αρχαία Ελλάδα αναπτύχθηκαν πλήθος εκπαιδευτικών παιχνιδιών, μέσω των οποίων οι νέοι όξυναν τον νου και αποκτούσαν κριτική σκέψη. Δεν είναι τυχαίο που ο Λυσίμαχος, δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, επινόησε ένα παιχνίδι για να εξασκείται ο τελευταίος. Στο παιχνίδι αυτό τον καλούσε να υποδυθεί τον Αχιλλέα, ο οποίος σταδιακά απέκτησε αρχετυπική μορφή (ως ο “ευγενής πολεμιστής”) στο νεανικό μυαλό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όλοι γνωρίζουμε τη μετέπειτα εξέλιξη του Μακεδόνα βασιλιά.

Ένα από τα παιχνίδια λοιπόν που οι αρχαίοι Έλληνες επινόησαν για να οξύνουν τον νου παιδιών και ενηλίκων, ήταν η πέττεια (ή αλλιώς «πεττεία» ή «πεσσεία»). Όντας η αρχαιότερη μορφή ελληνικού επιτραπεζίου της ιστορίας, δίκαια θωρείται από πολλούς ο πρόγονος του σκακιού. Ανεξαρτήτως αν αποδεχθούμε έναν τέτοιο ισχυρισμό ή όχι, σίγουρα πρόκειται για ένα αρχαιοελληνικό επιτραπέζιο παιχνίδι στρατηγικής που η προέλευσή του χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Πλήθος αναφορών στην “πέττεια” υπάρχουν σε αρχαίες πηγές, όπως στην Οδύσσεια του Ομήρου. Μάλιστα, ο θρυλικός καθηγητής αρχαιολογίας, Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, τη θεωρεί ως ένα από τα τρία κυριότερα ομηρικά παιχνίδια.

Ως πνευματικό παιχνίδι έχαιρε μεγάλης εκτίμησης, γιατί ασκούσε την οξύνεια των παικτών, ενώ τη γνώση που προσέφερε ο Πλάτων τη θεωρούσε ισάξια της αριθμιτικής και της γεωμετρίας. Επιπλέον, εκτός από παιχνίδι στρατηγικής ήταν και παιχνίδι μαντικής, όπως αναφέρει η περιγραφή του Αχιλλέα και του Αία (σώζεται σχετικός ρχαιοελληνικός μελανόμορφος αμφορέας του 450 π.Χ.), που παίζοντας «πέττεια» προσπαθούσαν να μαντέψουν την έκβαση του Τρωϊκού Πολέμου.

Τέτοια ήταν η δυναμική του στρατηγικού αυτού αρχαιοελληνικού επιτραπεζίου που δεν άργησε να παθιάσει και τους αρχαίους Ρωμαίους, οι οποίοι το εμπλούτισαν με ένα επιπλέον πεσσό, τον ηγέτη, και το ονόμασαν lactus latruncularum ή απλώς lantruculi.

Το παιχνίδι περιλαμβάνει: ξύλινη κυκλική συσκευασία 39 x 5.5 εκατοστών, ξύλινους πεσσούς, διαγραμμισμό σχεδιασμένο σε δέρμα με πυρογραφία (και συνθετική επένδυση), ξύλινο λάχνισμα, πουγκί από πλεκτό ύφασμα με λινάρι, περιγραφή και οδηγίες 6 σελίδων.