Σφαιρική τριάς – tabula lusoria

«Δεν φοβάμαι ένα στρατό λιονταριών που διοικούνται από ένα πρόβατο. Φοβάμαι ένα στρατό προβάτων που τα διοικεί ένα λιοντάρι» – Μέγας Αλέξανδρος

Στον κόσμο των Αρχαίων Ελλήνων, ο πόλεμος και η πολιτική (ρητορική) αντιπαράθεση αποτελούσαν ιδανικά πεδία για την αρετή και την οξύνοια να αναδειχθούν ως ύψιστο αγαθό.
Ανεξαρτήτως αν ήσουν απόγονος ευπατρίδη (πλούσιου και μορφωμένου) ή γεωμόρου (αγρότη), ο αρχαίος Έλληνας είχε την ευκαιρία να ξεχωρίσει για την ικανότητα να “κερδίζει” μάχες (βίαιες ή αναίμακτες) και να ηγείται. Και σε αυτή του την προσπάθεια, η στρατηγική σκέψη αποτελούσε το πλέον πολύτιμο αγαθό.
Ως εκ τούτου, στην Αρχαία Ελλάδα αναπτύχθηκαν πλήθος εκπαιδευτικών παιχνιδιών, μέσω των οποίων οι νέοι όξυναν τον νου και αποκτούσαν κριτική σκέψη. Δεν είναι τυχαίο που ο Λυσίμαχος, δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, επινόησε ένα παιχνίδι για να εξασκείται ο τελευταίος. Στο παιχνίδι αυτό τον καλούσε να υποδυθεί τον Αχιλλέα, ο οποίος σταδιακά απέκτησε αρχετυπική μορφή (ως ο “ευγενής πολεμιστής”) στο νεανικό μυαλό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όλοι γνωρίζουμε τη μετέπειτα εξέλιξη του Μακεδόνα βασιλιά.

Η σφαιρική τριάς αποτελεί λοιπόν ένα από τα καθημερινά πνευματικά παιχνίδια διαγραμμισμού στο οποίο εξασκούνταν οι αρχαίοι Έλληνες. Αποτελεί απόγονο της τριάς (επίσης διαθέσιμη εδώ), η οποία εξελίχθηκε σε κάτι αρκετά πιο περίπλοκο, απαιτώντας μεγαλύτερη προσπάθεια και στρατηγική σκέψη. Δεν είναι τυχαίο που πλήθος στρατιωτών και αξιωματικών εξασκούνταν συχνά σε αυτήν, ενώ επιβίωσε και στην αρχαία Ρώμη όπου υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής, αυτή τη φορά με το όνομα «tabula lusoria».

Διαγραμμισμοί σφαιρικής τριάς βρέθηκαν χαραγμένοι πάνω σε αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα, όπως σε πλάκα του οδοστρώματος της αρχαίας Νικόπολης, πόλης κτισμένης στη χερσόνησο που χωρίζει τον Αμβρακικό Κόλπο από το Ιόνιο Πέλαγος. Επιπλέον, βρέθηκαν αρκετά χαράγματα του συγκεκριμένου επιτραπεζίου σε πλάκες της ιστορικής πόλης των Φιλίππων, ενώ εντυπωσιακή είναι η τεράστια σφαιρική τριάς που βρέθηκε χαραγμένη, σχεδόν φιλοτεχνημένη στην οδό Maximus, κάτω από τη Θεσσαλονίκη, που αποκαλύπτει πως καταμεσής αυτού του πολυσύχναστου δρόμου έπαιζαν τριάς ρωμαίοι στρατιώτες και εκατόνταρχοι.

Το παιχνίδι περιλαμβάνει: ξύλινη κυκλική συσκευασία 39 x 5.5 εκατοστών, ξύλινους πεσσούς, διαγραμμισμό σχεδιασμένο σε δέρμα με πυρογραφία (και συνθετική επένδυση), ξύλινο λάχνισμα, πουγκί από πλεκτό ύφασμα με λινάρι, περιγραφή και οδηγίες 2 σελίδων.